त्रिफाला: त्रिफाला हे तीन फळांचे संयोजन आहेः अमलाकी (एम्ब्लिका ऑफिसिनलिस), बिभिताकी (टर्मिनलिया बेलिरिका) आणि हरीटाकी (टर्मिनलिया चेबुला). हे पाचन आरोग्यासाठी पारंपारिक आयुर्वेदिक औषधात वापरले जाते.
त्रिफळा ला आपण इंग्रजीमध्ये Triphala असे म्हणतो. त्रिफळा हे भारतामध्ये पिकवले जाणारे एक महत्त्वाचे नॉन-फाउंडर पीक आहे. तसेच या पिकाचे वेगवेगळे वैद्यकीय गुणधर्म देखील आहेत.
त्रिफळा विषयी महत्त्वाची माहिती Triphala information in Marathi
त्रिफळा हे एक औषधी वनस्पती आहे. त्रिफळा पिकाचे शास्त्रीय नाव हे एम्ब्लिका ऑफिसिनलिस, टर्मिनलिया बेलिरिका, टर्मिनलिया चेबुला आहे.त्रिफळा पिकाचे उगमस्थान हे भारत आहे. त्रिफळा पिकाची शास्त्रीय फॅमिली ही युफोर्बियासी आहे. भारतामध्ये त्रिफळा पिकाचा उपयोग हा औषधी वनस्पती पीक म्हणून केला जातो. भारतामध्ये मुख्यतः खरीफ, उन्हाळा हंगामामध्ये त्रिफळा ची लागवड केली जाते
| पीक | माहिती |
|---|---|
| पिकाचे नाव | त्रिफळा |
| इंग्रजी नाव | Triphala |
| शास्त्रीय नाव | एम्ब्लिका ऑफिसिनलिस, टर्मिनलिया बेलिरिका, टर्मिनलिया चेबुला |
| फॅमिली | युफोर्बियासी |
| उगम | भारत |
| हंगाम | खरीफ, उन्हाळा |
त्रिफळा पिकासाठी आवश्यक मृदा
त्रिफळा पीक लागवडीसाठी मुख्यतः चांगली निचरा केलेली चिकणमाती माती प्रकारची माती लागते तसेच जमिनीचा पीएच हा तटस्थ ते किंचित आम्ल (6.0-7.0) असावा. जमिनीमध्ये जास्त प्रमाणात ऑरगॅनिक कंटेंट असेल तर याचा त्रिफळा पिकाच्या वाढीसाठी फायदा होतो.
त्रिफळा पिकासाठी बियाणे आणि लागवड
त्रिफळा पीक लावणी करत असताना संबंधित पिकामधील अंतर हे 2 मी x 2 मी इतके ठेवावे तसेच त्रिफळा पिकासाठी प्रति हेक्टर प्रति हेक्टर 200-300 झाडे बीज लागते. त्रिफळा लागवडी पूर्वी बीज प्रक्रिया केल्यास चांगला फायदा दिसून येतो. बीज प्रक्रियेच्या मदतीने झाडांची वाढ चांगली होते व रोगप्रतिकारक क्षमता वाढते.
त्रिफळा / Triphala साठी आवश्यक जमीन आणि हवामान
तीन औषधी फळांचे संयोजन, ट्रायफाला 20-30 डिग्री सेल्सिअस तापमानासह उष्णकटिबंधीय हवामानात भरभराट होते. 6.0-7.5 च्या पीएचसह चांगली निचरा झालेल्या चिकणमाती माती योग्य आहेत. नांगरणी आणि हॅरोइंगसह नांगरलेली कामे जमीन तयार करण्यासाठी आवश्यक आहेत. मार्च ते जून या कालावधीत त्रिफाला सामान्यत: मान्सूनपूर्व हंगामात लागवड केली जाते.
त्रिफळा चे महत्त्वाचे वाण
अमलाकी (एम्ब्लिका ऑफिसिनलिस), बिभिताकी (टर्मिनलिया बेलिरिका), हरीटाकी (टर्मिनलिया चेबुला) हे त्रिफळा पिकाचे महत्त्वाचे वान आहेत तसेच भौगोलिक रचनेनुसार Triphala पिकाचे अन्य देखील वाण असतात. वेगवेगळ्या औषधी वनस्पती चे वेगवेगळ्या परिसरामध्ये विविध प्रकारचे वाण अस्तित्वात असू शकतात.
त्रिफळा साठी खत व्यवस्थापन
त्रिफळा साठी विविध नैसर्गिक खतांचा उपयोग केला तर चांगला फायदा मिळतो जसे की गांडूळ खत, शेणखत यांचा नियमित वापर केला तर खरीफ, उन्हाळा मध्ये जमिनीचा पोत सुधारतो व आवश्यक तटस्थ ते किंचित आम्ल (6.0-7.0) ph हा त्रिफळा पिकासाठी प्राप्त होतो तसेच आपण रासायनिक खतांचा देखील 2 मी x 2 मी प्रमाणात उपयोग करू शकतो त्यामध्ये नत्र, स्फुरद तसेच पालाश चा समावेश होतो.
त्रिफळा पीक उत्पन्न | Yeild of Triphala in Marathi
त्रिफळा पिकामध्ये आपल्याला 200-300 उत्पन्न प्राप्त होते परंतु विविध भौगोलिक परिस्थिती तसेच हवामानाच्या परिस्थितीनुसार उत्पादनामध्ये बदल होऊ शकतो.
मला आशा आहे तुम्हाला हा लेख आवडला असेल जर तुम्हाला त्रिफळा लागवड माहिती विषयी संपूर्ण माहिती मिळाली असेल तर खाली कमेंट च्या माध्यमातून कळवा व काही सुधारणा आवश्यक असल्यास कमेंट करा तसेच लेख आवडल्यास शेअर करा.
शेतीविषयक बातम्या, हवामान अंदाज, रिअल इस्टेट आणि इतर महत्त्वाच्या माहितीसाठी इथे क्लिक करा
